Першабытні лад на тэрыторыи Беларусі

Першабытны лад на тэрыторыі Беларусі мае пэўную археалагічную перыядызацыю. Самая старажытная эпоха – гэта каменны век, які пачаўся са з’яўленнем чалавека і закончыўся, калі чалавек стаў карыстацца жалезнымі прыладамі працы. У сваю чаргу каменны век падзяляецца на эпохі:
1. палеаліт (ніжні, сярэдні, верхні)
2. мезаліт
3. неаліт
Для палеаліту характэрны матрыярхат, асноўнымі прыладамі працы з’яўляюцца прымітыўныя востраканечнікі, дзіды, скрабкі, іголкі. У мезаліце з’яўляюцца лук і стрэлы, адбываецца аб’яднанне родаў у плямёны, пануючым відам гаспадарчай дзейнасці з’яўляецца збіральніцтва. Неаліт працягваўся з канца VI да канца III тысячагоддзя да н. э. Гэты перыяд насычаны рознымі зменамі як у гаспадарчым, так і ў грамадскім жыцці. Адбываецца першапачатковае асваенне вытворчай дзейнасці, фарміруюцца значныя этнічныя супольнасці, развіваюцца першыя формы племянной уласнасці.
Бронзавы век ахоплівае другое тысячагоддзе. У сярэдзіне першага тысячагоддзя чалавецтва ўжо ведала жалеза. Апошняя эпоха першабытнасці – гэта жалезны век. У гэты перыяд адбываецца разлажэнне познеродавай абшчыны і заканчваецца гісторыя першабытнага грамадства.

1. Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т.1: Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны XІІІ ст./Рэдкал.: М.Касцюк (гал. рэд.) і інш. – Мн.: Экаперспектыва, 2000. – Т. 1. – 480с. (С. 21 – 148).
2. Гісторыя Беларусі: Вучэбны дапаможнік: У 2 ч. /Пад рэд. Я.К.Новіка, Г.С.Марцуля. – Мн.: Універсітэцкае, 1998. – Ч.1. – 368 с. (С. 17 – 44).
3. Загорульский Э.М. Древняя история Белоруссии: Очерки этнической истории и материальной культуры (до ІХ в.). – Мн.: БГУ, 1977. – 326 с (136 с.)
4. Нарысы гісторыі Беларусі: У 2 ч. / М.П.Касцюк, У.Ф.Ісаенка, Г.В.Штыхаў і інш. – Мн.: Беларусь, 1994. – Ч.1. – 490 с. (С. 9 – 50.)
5. Пілецкі В. Першабытны лад у гісторыі Беларусі // Гісторыя: праблемы выкладання. – 1999. – № 3. – С. 6; № 4. – С. 3.
6. Штыхов Г.В. Археологическая карта Белоруссии. Вып. 2: Памятники железного века и эпохи феодализма. – Мн.: Полымя, 1971.