Роля старажытных гарадоу у эканамiчных рэформах ВКЛ

1. Спробы мадэрнізацыі жыцця ў другой палове ХVІІІ ст.
Рэформы А.Тызенгаўза ў дзяржаўных уладаннях. Магнаты і шляхта, якія хацелі палепшыць сітуацыю ў краіне і імкнуліся правесці рэформы ў эканоміцы і палітыцы, аб’ядналіся вакол Станіслава Аўгуста і «Фаміліі». Яны і склалі ядро ў каралеўскай партыі, якая павінна была стварыць апору ўлады і ўзняць яе аўтарытэт.
Спробы рэфармавання пачаліся на канвакацыйным сойме 1764 г., дзе, між іншым, было вырашана:
1. абмежаваць практыку ўжывання права «ліберум вета» па эканамічных пытаннях, якія сталі прымацца простай большасцю галасоў;
2. заснаваць Скарбавую камісію ВКЛ – Эканамічную Раду Літоўскага скарбу, якая з’яўлялася спецыяльным дзяржаўным органам па кіраванню фінансамі, кантролю за збіраннем і размеркаваннем падаткаў, ажыццяўленню судовых функцый па фінансавых справах, нагляду за гандлем і ўвогуле за гаспадарчай сітуацыяй у краіне;
3. адмяніць ўнутрыдзяржаўныя гандлёвыя пошліны і замяніць іх адзіным «генеральным падаткам»;




1.2 «Вялікі мануфактурны план» А.Тызенгаўза
У адзначаны перыяд Рэч Паспалітая востра адчувала патрэбу ў высакаякаснай прамысловай прадукцыі, неабходнай у першую чаргу для арміі і флоту, якой уласная прамысловасць забяспечыць не магла.
Першае на тэрыторыі Беларусі прамысловае прадпрыемства мануфактурнага тыпу – шкляная гута – было заснавана ў 1717 г. ва ўладанні князёў Радзівілаў у Налібоках, а ў 1737 г. другая шкляная мануфактура была пабудавана Ганнай Радзівіл ва Урэччы. На прадпрыемствах вырабляліся аконнае шкло, шкляны посуд, крышталёвыя вырабы, люстэркі і інш. Акрамя таго, Радзівілам належалі шырока вядомыя фабрыка шпалераў у Карэлічах, мануфактуры габеленаў у Міры і Альбуці, фаянсавая мануфактура ў Свержані, Слуцкая фабрыка шаўковых паясоў, Нясвіжская суконная мануфактура. Усяго на сваіх землях Радзівілы мелі 23 мануфактуры.

Другая палова ХVІІІ ст. стала якасна новым этапам у эканамічным і палітычным развіцці ВКЛ і ўсёй Рэчы Паспалітай. У гэты час у краіне пачалі распаўсюджвацца ідэі Асветніцтва  антыфеадальнай, буржуазнай ідэалогіі перыяду станаўлення капіталізму, якая прапаведавала прыярытэт асветы, навукі і розуму ў жыцці асобы, грамадства і дзяржавы. Прыхільнікі Асветніцтва імкнуліся пераадолець недахопы існуючага грамадскага ладу, рэфармаваць яго сацыяльную і дзяржаўную структуры, палітыку, паводзіны людзей шляхам распаўсюджання навукі, ведаў, прапаганды ідэй справядлівасці і гуманізму. Ідэолагам Асветніцтва стаў французскі філосаф Вальтэр, які выступаў за адмену саслоўных прывілеяў і надаваў вялікую ролю ў змене грамадства «адукаваным манархам».

Гістарычная спадчына перадіндустрыяльнай цывілізацыі характарызуецца такімі культурна-ідэалагічнымі з'явамі, як Рэнесанс, Рэфармацыя і Асветніцтва . Першыя амаль 100 год сярэдневяковая Еўропа развівалася на абломках антычнай культуры, і на самой справе, сярэднявечча - гэта тая ж антычнасць, толькі ў варварскім успрыманні і выкананні. Культура Рэнесанса была спадкаемцай дахрысціянскіх ідэй і вобразаў, але на іх не магло не накласці адбітак хрысціянства. Паганская жыццёвасць і хрысціянскае смірэнне дапоўнілі сябе ў Рэнесансе і нарадзілі ідэал гармоніі. Кулыпуру Рэнесанса ўтварала бюргерства, ад якога вяла паходжанне ранняя буржуазія, дваранства, асновай якога было сярэднявечнае рыцарства і гарадская інтэлігенцыя. Супрацоўніцтва гэтых сацыяльных слаёў надало культуры Рэнесанса агульначалавечы характар.