Беларуская антрапанімія: улсныя імены-мянушкі, імены па бацьку, прозвішчы.

Уласныя назвы складаюць частку нашага слоўніка, частата іх ужывання ў мове досыць высокая. За апошнія гады ў беларускім мовазнаўстве з’явілася немала арыгінальных прац, прысвечаных даследаванню спецыфікі ўласных імёнаў, тапанімічных назваў. Выдзелілася нават новая галіна мовазнаўства – анамастыка (ад грэч. onomastike – майстэрства даваць імёны), якая вывучае функцыянальныя і ўмоўныя своеасаблівасці ўласных імёнаў.
Колькасць анамастычных назваў нават не падаецца ўліку. Толькі на Беларусі каля трыццаці тысяч афіцыйных назваў населеных пунктаў, апрача гэтага шмат неафіцыйных. У многіх паселішчах ёсць не толькі, але і праспекты, завулкі, паркі, стадыёны, а за межамі паселішчаў – незлічонае мноства рэчак, ручаёў, вадасховішчаў, каналаў, калодзежаў, крыніц, гаёў, пушчаў, палёў, бароў, балотаў, астравоў на лугах, а таксама сярод рэчак і азёраў, палёў, пералескаў і г.д. А колькі ўласных імёнаў, іх варыянтаў, прозвішчаў, імёнаў па бацьку, разнастайных мянушак, клічак сярод людзей!
Свае ўласныя імёны маюць і міфалагічныя істоты, планеты, сузор’і, існуюць клічкі жывёлін.
У працах, прысвечаных анамастычным праблемам, выдзяляюць таксама заонімы – уласныя імёны (клічкі) жывёл (сабакі: Палкан, Галас, Жучка; каровы: Рабіна, Рагуля, Красуля і інш.), хранонімы – уласныя імёны адрэзкаў часу: Дзень Перамогі, Новы год, Тройца, Вялікдзень, Пакровы, Радуніца; тэонімы – імёны багоў, міфалагічных істот: Пярун, Лясун, Велес, Нептун, Зеўс і інш.
Сярод антрапонімаў у моўнай практыцы найчасцей ужываюцца ўласныя назвы людзей, іх прозвішчы. Такія найменні найчасцей гучаць у штодзённых размовах, яны выкарыстоўваюцца ва ўсіх стылях мовы, без іх нельга ўявіць сабе любы від пісьма, яны істотная частка лексікі ў творах мастацкай літаратуры, у пераказы, сачыненнях, рэцэнзіях, афіцыйна-справавых дакументах.
Анамастычныя назвы яшчэ ў недастатковай меры вывучаюцца спецыяльна ў школьных падручніках (разглядаюцца ў асобных параграфах у асноўным пытанні правапісу), аднак многіх...

Завяршаючы размову пра беларускія ўласныя імены, прозвішчы, неабходна яшчэ раз падкрэсліць, што сістэма гэтых назваў, якая ў нас, на Беларусі, пачала актыўна вывучацца ў асноўным апошнія трыццаць гадоў, на жаль, яшчэ меней даследавана, чым іншыя словы беларускай мовы. А таму праблем, «белых плямаў» сярод анамастычнага палетка болей, чым у іншых навуках пра слова і яго функцыі ў грамадстве.
Многа недаследаванага і спрэчнага застаецца ў такіх пытаннях анамастыкі, як паходжанне асобных беларускіх ўласных назваў, пашырэнне іх на беларускім этнаграфічным абшары і за яго межамі, уплыў разнамоўных анамастычных сістэм і іх ўзаемадзеянне з адпаведным беларускім матэрыялам. Амаль штодзённа мы сутыкаемся з праблемамі правапісу і вуснага функцыянавання асобных імёнаў, прозвішчаў, тапанімічных назваў, іх суаднесенасцю з адпаведнымі назвамі ў другіх мовах.
Анамастычныя назвы, як сведчыць гісторыя іх вывучэння ў другіх народаў, надзвычай цесна звязаны з духоўнай і матэрыяльнай спадчынай людзей, таму, напрыклад, тапонімы як назвы канкрэтных геаграфічных аб’ектаў трэба разглядаць як культурна-гістарычныя помнікі народа, якія заўседы павінны ахоўвацца дзяржаваю і кожным з нас як найкаштоўнейшы скарб нацыі. На жаль, гэта праблема ў нас, мабыць, адна з самых надзённых. Сваіх даследчыкаў чакаюць забытыя па розных абставінах і зусім новыя беларускія ўласныя імены, тапонімы і іх шматлікія разнавіднасці. А колькі яшчэ не запісаных і навукова не асэнсаваных легендаў, паданняў пра імены, прозвішчы, геаграфічныя аб’екты і г. д.