Полацкае і Тураўскае княствы

Для гістарычнага развіцця славян рабауладальніцкая фармацыя у яе класічным стане была нетыповай. Працяглы пераходны перыяд характарызавауся своеасаблівым грамадскім ладам, пры якім адначасова існавалі тры уклады: першабытна-абшчынны, рабауладальніцкіi феадальны. Першы быу аджываючым, другі не атрымау шырокага распаусюджвання i толью трэці стау базісным для развіцця новай фармацыі.
Якая ж форма палітычнай арганізацыі адпавядала пераходнаму перыяду? Некаторыя даследчыкі, на¬прыклад С.В.Юшкоу, лічылі, што гэтаму перыяду адпавядала дафеадальная дзяржава ("пераддзяржава"). Але у апошні час найбольш распаусюдзілася меркаванне, што у пераходны перыяд ва усходніх славян існавалі палітычныя аб'яднанні — племянныя саюзы.
Каліi як утварыліся ва усходніх славян першыя княствы, якія папярэднічалі узнікненню Старажытнарускай дзяржавы, мы дакладна не ведаем. Але меркаванне, што яны існавалі яшчэ да IX ст., думаецца, будзе правільным. Справа ў тым, што Кіеуская Русь не магла узнікнуць на пустым месцы, а толькі праз аб'яднанне ужо існуючых дзяржауна-племянных утварэнняу самай рознай тэрытарыяльнай велічыні. Таму яе утварэнне трэба разглядаць як завяршаючы этап зліцця усходнеславянскіх земляу у адну дзяржаву. Сказанае дае падставу зрабіць вывад, што княствы, ці дзяржауна-племянныя саюзы, існаваліна тэрыторыі Беларусіi да IX ст.

1. Вішнеуская І. У. Гісторыя палітычная і прававой думкі Беларусі. – Мн., 2004.– 380 c.
2. Ермаловіч М. Старажытная Беларусь: Полацкі і Новагародскі перыяды. – Мн., 1990. – 287 с.
3. История государства и права Беларуси / Под ред. И.Н. Кузнецова, В.А. Шелкопляса. – Мн., 1999. – 521 с.
4. Ковкель И.И., Ярмусик Э.С. История Беларуси с древних времен до нашего времени. – Мн., 1998. – 448 с.
5. Юхо Я. А. Узнікненне дзяржавы і яе сутнасць // Беларускі гістарычны часопіс. 1997. № 3. – С. 4-13.