Стылистычныя назиранни над творчасцю сучасных беларуских письменникау

Сёння ў літаратуразнаўчых працах манаграфічнага характару, зборніках артыкулаў, публікацыях у перыёдыцы ўсё часцей звяртаецца ўвага на жанравую спецыфіку і стылявую шматграннасць літаратуры. "Жанр і стыль – вялікая рэальнасць літаратуры, з якой нельга не лічыцца, гэта самыя стабільныя паказчыкі тэндэнцый, якія складваліся ў літаратуры стагоддзямі", - адзначае М.І. Мішчанчук (10, с. 3).
Звернемся да слоўніка літаратуразнаўчых тэрмінаў. "Стыль (ад грэч. stylos – палачка для пісання) – паняцце, якое ўжываецца для абазначэння асаблівасцей літаратуры пэўнай эпохі; асаблівасцей твораў пэўнага літаратурнага напрамку або плыні; асаблівасцей творчасці пісьменніка. Стыль – гэта пэўнае адзінства мастацкіх прыёмаў і сродкаў, якія складаюць выяўленчую сістэму пісьменніка або літаратурнага напрамку. Паняцце стылю адносіцца пераважна да формы твораў, але вызначаецца многімі фактарамі: характарам даравання, таленту пісьменніка, жыццёвым і літаратурным, мастацкім вопытам. Але самым важным з’яўляецца светапогляд пісьменніка, які вызначае мастацкі метад, а метад у сваю чаргу ўплывае і на мастацкія асаблівасці творчасці пісьменніка. І паколькі светапогляд можа развівацца, змяняцца, то змяняецца і метад, а з ім і стыль пісьменніка" (7, с. 143 - 144). Так, напрыклад, К. Чорны пачынаў сваю творчасць з лірычных замалёвак жыцця ў невялікіх апавяданнях, паступова перайшоў да стварэння вялікіх эпічных твораў (раман, аповесць). Пры гэтым змянілася і манера яго пісьма, лірызм саступіў месца эпічнай шырыні і грунтоўнасці ў абмалёўцы карцін жыцця.
“Стылістычныя фігуры – прыёмы ўзмацнення эмацыянальнай выразнасці паэтычнай мовы, нязвыклыя моўныя звароты, у аснове якіх ляжаць сродкі сінтаксісу” (7, с. 143).
Паэтычная творчасць У. Караткевіча, у якой цесна знітаваны ў адзінае цэлае лірыка-паэтычны і эпічна-апавядальны пачаткі, адмысловасць формы і багацце выяўленчых мастацкіх сродкаў, займае адметнае месца ў сучаснай беларускай літаратуры. Яе шматмернасць і значнасць, аптымізм і...

Тэарэтычнае асэнсаванне літаратуры неагчыма ў адрыве ад яе гістарычнага разгляду. Неабходна звяртацца да гісторыка-літаратурнага працэсу, які адлюстраваў у сабе нацыянальную своеасаблівую адметнасць – праз станаўленне і развіццё творчых індывідуальнасцей, рух ідэй, вобразаў, тэарэтычных канцэпцый.
Паэзія – вынік узаемадзеяння аб’ектыўнага і суб’ектыўнага, якія праяўляюцца ў самых розных іпастасях узаемапранікнення свету і чалавека, чалавека і свету. Аб’ектыўна-апавядальны і суб’ектыўна-лірычны пачаткі нясуць у сабе багатыя выяўленчыя і выразныя магчымасці, перакрыжоўваючыся ў творчасці кожнага паэта, спалучаючы вялікае і малое, “дзённік” і гісторыю, дакладнасць назіранняў і шырыню фону.
Крытыкі адзначаюць, чым бліжэй да новага стагоддзя, тым напружаней пошукі паэзіі, шырэй інтэлектуальныя далягляды, разнастайней майстэрства. У сучаснай беларускаіі паэзіі знойдзецца ўсё: традыцыйна-апавядальны верш і адцягненая ад рэальнасці ўмоўнасць, прадметны вобраз перажывання і сімвал, класічны ямб і верлібр, багатая інструментоўка і адкрытая празаізацыя радка. Усё гэта, вядома, набывае эстэтычную каштоўнасць у спалучэнні з глыбокім ідэйным зместам.
У сваёй рабоце мы разгледзілі асноўныя мастацка-стылявыя плыні сучаснай беларускай паэзіі, якія ў многім “адлюстроўваюць рэальную карціну яе ідэйна-эстэтычнай разнастайнасці і поліфанізму, дынаміку маральных і духоўных пошукаў, творчыя магчымасці. Кожная па-свойму непаўторная і незаменная у агульнай панараме паступальнага руху літаратуры, таго творчага спаборніцтва і ўзаемадзеяння тэндэнцый і імкненняў, якія вызначаюць сучасны стан развіцця паэзіі” (5, с. 239). Зрабілі стылістычны аналіз “Балады пра паўстанца Ваўкалаку” Уладзіміра Караткевіча.
Літаратуразнаўцы сёння з упэўненасцю робяць вывад, што філасофска-эстэтычная канцэпцыя творчасці У. Караткевіча поўнасцю вызначаецца дыялектыка-матэрыялістычным падыходам да асэнсавання гістарычнага працэсу, ролі і месца ў ім Чалавека і мастацтва. Галоўныя прынцыпы творчага метаду...