Асаблівасці фарміравання беларускай нарднасці

Уступ

Ва ўмовах рэалізацыі курсу на незалежнасць Рэспублікі Беларусь, ажыццяўлення працэсаў нацыянальна-культурнага адраджэння беларускага народа асабліва ўзрастае роля вывучэння гісторыі Беларусі, вытокаў узнікнення і фарміравання беларускага этнасу. На сучасным этапе пашыраецца кола асоб, якія жадаюць задаволіць цікавасць да гісторыі і культуры, павялічваецца патрэбнасць у асэнсаванні гістарычнага шляху, пройдзенага Беларуссю.
На пытанне: “Як і калі сфарміравалася беларуская народнасць?” адказаць адназначна нельга. У навуцы няма адзінай думкі, а існуе шэраг падыходаў і канцэпцый.
У ХІХ ст. з’явіліся польская і вялікаруская канцэпцыі, якія адмаўлялі існаванне самастойнага беларускага этнасу на той падставе, што ў насельніцтва Беларусі быццам не было самастойнай славянской мовы. Прыхільнікі польскай канцэпцыі лічылі беларусаў часткай польскага этнасу, а творцы вялікарускай канцэпцыі сцвярджалі, што Беларусь – частка вялікарускай этнічнай тэрыторыі.
У пачатку ХХ ст. з’явілася крывіцкая канцэпцыя. Яна заснавана на сцвярджэнні аб тым, што продкамі беларусаў з’яўляюцца крывічы. Памылковасць гэтай канцэпцыі заключаецца ў тым, што крывічы займалі толькі паўночную і цэнтральную частку Беларусі. Яна не дае ўяўлення аб тым, як ўзнікла паўднёвабеларускае насельніцтва.
Пазней была выпрацавана яшчэ адна канцэпцыя – крывіцка-дрыгавіцка-радзімічская. Аднак гэта канцэпцыя, як і папярэдняя, не ўлічвае тако факта, што крывічы, дрыгавічы і радзімічы зніклі да сярэдзіны ХІІ ст., калі беларусы як этнас яшчэ не сфарміраваліся.
Існуе таксама балцкая канцэпцыя этнагенэзу беларусаў. Паводле яе, змяшчэнне славян з даславянскім насельніцтвам – балтамі – прывяло до з’яўлення беларускага этнасу. Балты, такім чынам, адыгралі ролю субстрату (падасновы) у этнагенэзе беларусаў. Абгрунтаваннем тэорыі з’яўляецца наяўнасць элементаў балцкай культуры і мовы ў культуры і мове беларусаў. Аднак гэтыя элементы маюць індаеўрапейскае паходжанне, уласцівыя як славянам, так і балтам.
Частка...

Літаратура

Запруднік Я. “Беларусь на гістарычных скрыжаваннях.” – Мн.:”Бацькаўшчына”, 1996г.

Тарасаў К. “Крыж памяці.” – Мн.: “Лекцыя”, 2000г.

Нарысы гісторыі Беларусі, Мн., 1995.

Чамярыцкі В. А. Беларускія летапісы, як помнікі літаратуры. Мн, 1969.

В. Ластоўскі. Што трэба ведаць кажнаму беларусу.